Burial of a woman with an amber distaff at Viminacium

Prilikom zaštitnih iskopavanja šire gradske teritorije antičkog Viminacijuma otkriven je grob žene preminule u tridesetim godinama života, a sahranjene sa luksuznim priborom za predenje. Posebno se izdvaja preslica, načinjena od ćilibarskih perli nanizanih na jezgro od bronze, koju jedinstvenom čini vrh koji je figuralno modelovan u vidu ženskog poprsja. Minijaturne kopije alata za upredanje vune, načinjene od različitih materijala, poznate su sa teritorije celog Rimskog carstva, i mahom potiču iz funerarnog konteksta. Vuna je za Rimljane imala poseban značaj, o čemu govori podatak da je latinski naziv za ovaj materijal - lana - ujedno bio i naziv za odeću. Odora sveštenika izrađivana je isključivo od vune, kao i tkanine upotrebljavane u religijskim ritualima. Predenje je smatrano ženskim poslom i od žena se očekivalo da opskrbe porodicu odećom. U isto vreme to je bila aktivnost koja je obavljana u okviru domaćinstva, te je u prenesenom smislu i to značilo da se o njemu stara žena. S vremenom je predenje postalo simbol ženskog roda i izraz ženske vrline, a osoba koja prede dobila je metaforično značenje u literaturi. Materijalna manifestacija simbolike predenja jeste luksuzni pribor što je polagan u grobove pokojnica. Antički pisani izvori nas obaveštavaju da su neveste nosile preslicu i vreteno tokom svadbene procesije koja se kretala od njihovog devojačkog doma ka kući budućeg muža. Može se pretpostaviti da je upravo za tako bitan životni događaj nabavljan skupoceni, ritualni pribor za predenje, koji bi tokom ceremonije naglašavao visok status i bogatstvo. Luksuzne preslice, kao izraženo lični predmeti koje su žene posedovale u toku života, postajale su deo grobnog inventara, što ih čini veoma korisnim alatom sa stanovišta studija životnog toka, budući da upućuju na pripadnice konkretne starosne grupe - udate individue. Primerak otkriven u Viminacijumu može se na osnovu raspoloživih pokazatelja opredeliti u period kraja II i početka III veka, što odgovara datovanju rimske vile u čijoj je blizini grob otkriven, tako da se pokojnica može dovesti u vezu s porodicom u čijem se vlasništvu nalazilo to gazdinstvo. Minijaturne dimenzije figuralne predstave ne dopuštaju precizno utvrđivanje božanstva ili osobe koja je prikazana. U radu je izneta pretpostavka da se radi o generalizovanoj predstavi rimske matrone, što je bio ideal kome je vlasnica predmeta težila.A luxurious set of spinning implements was discovered as part of the furnishings in the grave of a woman, unearthed in the surroundings of ancient Viminacium. A unique amber distaff with the upper part modelled in the form of a female bust stands out as the most important part of the grave assemblage. Similar artefacts were often misinterpreted, but this specimen was found together with a spindle, thus confirming that it actually is a distaff. Miniature copies of spinning equipment made out of precious materials are known from sepulchral contexts, and are described as objects expressing feminine virtue. It is considered that they were used in wedding rites, thus indicating the possible age of the deceased. Spinning implements can represent useful tools for studying the life course of Roman women. In this paper, an attempt was made to identify the divinity or person depicted on the distaff from Viminacium, considering the symbolic nature of these artefacts

Roman bone distaffs and spindles: Could they have been used for spinning?

Rimske koštane alatke za predenje vune dugo su predstavljale zapostavljeni deo materijalne kulture antičkog perioda, što je u vezi sa generalnim nedostatkom interesovanja za sve teme koje se ne tiču dominantnih narativa arheologije klasičnog perioda, tj. takozvanog muškog domena. Posledica takve situacije je da su ručne preslice neretko tumačene na pogrešne načine, kao kozmetički štapići za nanošenje mirišljavih masti ili igle za visoku punđu, što je doprinosilo produbljivanju i jačanju stereotipa o ženama u antici. Nažalost, takva praksa je i dalje sporadično prisutna u domaćoj stručnoj literaturi. Zahvaljujući brojnim vizuelnim svedočanstvima na nadgrobnim spomenicima kao i sve većem broju nalaza preslica i vretena u jasno definisanim kontekstima, otklonjena je svaka sumnja o tome da se radi o alatkama za predenje. Međutim, gotovo isključivo javljanje ovih predmeta u celinama sepulkralnog karaktera, te njihova minuciozna izrada i fragilnost, naveli su određen broj autora na zaključak da se radi o predmetima simboličke vrednosti i ritualnog karaktera, koji nisu mogli biti korišćeni u svakodnevnim aktivnostima. Takve tvrdnje dodatno su potkrepljene postojanjem izuzetno luksuznih pribora za predenje, izrađenih od ćilibara, gagata, slonovače, stakla i plemenitih metala, koji pokazuju identičnu distribuciju u arheološkom registru. S druge strane, primerci od kosti nedvosmisleno poseduju elemente koji se ne mogu objasniti drugačije nego sa funkcionalnog stanovišta. U pitanju su centralni diskovi, tordirana tela i prstenovi za sigurnije držanje kod preslica, kao i vrhovi u vidu strelice kod vretena. U ovom radu je izvršen pokušaj sistematizacije svih saznanja o koštanom priboru za predenje vune, te su u obzir uzeta svedočanstva vizuelne kulture o procesu predenja u antici, uslovi nalaza, morfološke karakteristike artefakata, kao i eventualni tragovi upotrebe na samim alatkama. Poseban osvrt načinjen je na korpus nalaza iz antičkog Viminacijuma, budući da je ovaj lokalitet iznedrio jednu od najvećih kolekcija pribora za predenje na teritoriji celog Carstva (50 preslica i 9 vretena od kosti). S obzirom na trenutni stepen istraženosti, može se zaključiti da ne postoje ubedljivi dokazi o korišćenju koštanih alatki za predenje u svakodnevnom procesu obrade vune u Viminacijumu. Verovatnije je da su bile sredstvo za slanje simboličke poruke o ženi kao čuvarki domaćinstva, koja je svojim vrlinama garantovala opstanak porodice, osnovne jedinice u strukturi rimskog društva. Budući da je iz istorijskih izvora poznato da su preslica i vreteno bili neizostavni deo svadbene procesije, može se pretpostaviti da su luksuzni, minijaturni primerci pribora za predenje pribavljani upravo za ovu priliku, te da su ostajali u posedu žene do kraja njenog života i bivali položeni u grob nakon smrti.Bone spinning implements have traditionally been a neglected part of Roman material culture, due to a general lack of interest for topics outside of the so-called "male domain". The consequence of such a situation is that hand distaffs often remained unidentified, in manners that contributed to the persistence of stereotypes about women in the Roman world. The predominant occurrence of these artefacts in sepulchral contexts, as well as their supposed fragility and miniature dimensions, led some scholars to the conclusion that they had a symbolic and ritual role. On the other hand, most of bone spinning implements possess some undoubtedly functional elements. This article presents an attempt to systematize all available data on bone spinning equipment, with particular focus on the collection of distaffs and spindles from ancient Viminacium. At the current stage of research, it can be concluded that there is no compelling evidence for the use of bone spinning tools in everyday wool working in Viminacium

Recent discovery of sarcophagus in Viminacium. Evidence of mors immatura?

The deaths of young individuals is usually perceived as a failure on behalf of the parents, and of society in general. It is regarded that death of a member of these social groups is premature, that it came before they have reached their full potential or before they fulfilled goals expected of them during their life. In various cultures, burials of such individuals differ from the norm, and it can be expected that they should be recognizable in the archaeological record. One of the categories of this so-called mors immatura consists of young women eligible for marriage who died before having the chance to actually get married, with the subcategory of ones who did accomplish that goal but died before giving birth to any offspring. The emotions of relatives of the deceased were often translated into material culture through rich grave furnishings and choice of specific objects, which was the case in the Mediterranean basin in the Roman period. “Exceptionally lavish” graves of young women were identified in recent scholarly articles as the resting places of young women and girls who were denied marriage or childbirth. The latest excavations in Viminacium resulted in the discovery of an intact sarcophagus. In it were the remains of two individuals, probably members of the family that owned the nearby villa rustica. Preliminary bioarchaeological reports showed that one of the skeletons belonged to a female in her early twenties, while the other individual was male over 45 years of age. Gold and silver objects placed with the woman, as well as hairpins made of jet, could lead to the conclusion that she died before getting married, or at least before bearing children to whom she could bequeath the jewelry. Possible scenarios will be explained through the means of material culture studies and life course theory, and various scientific methods will be employed in order to test the hypotheses presented

Grave goods in female burials as indicators of age : a case study of Viminaciums cemeteries from the 1st to the 4th century

Predmet istraživanja doktorske disertacije su starosne grupe stanovnica antičkog Viminacijuma, definisane na osnovu materijalne kulture otkrivene u sepulkralnim celinama. Analizirano je ukupno 810 inventara grobova otkrivenih tokom višedecenijskih iskopavanja viminacijumskih nekropola. Osnovni cilj istraživanja bilo je utvrđivanje pravilnosti u izboru grobnog inventara za određene starosne kategorije i njihovo upoređivanje sa podacima dobijenim analizama fizičkih antropologa. Na ovaj način izvršen je pokušaj dobijanja obrasca za prepoznavanje starosnih grupa, čak i u situaciji kada usled loše očuvanosti kostiju nije moguće utvrditi biološki pol i starost. U širem smislu, cilj disertacije podrazumevao je stavljanje akcenta na proučavanje ženskog življa Viminacijuma i provincije Gornje Mezije koji je uglavnom zapostavljeni i „nevidljivi” deo populacije. Preokupacija istraživača temama vezanim za muški domen često dovodi i do previda u smislu interpretacije određenih artefakata koji se mogu vezati za žensko stanovništvo, čije sagledavanje u smislu čisto estetske ili kozmetičke funkcije dovodi do produbljivanja i istrajavanja rodnih stereotipa. Analizom grobnih inventara poteklih iz sahrana ženskog dela populacije antičkog Viminacijuma sagledane su pravilnosti u izboru materijalne kulture polagane uz pokojnice u zavisnosti od njihove pripadnosti određenoj starosnoj kategoriji stanovništva. Uočena su četiri osnovna doba koja korespondiraju sa šturim podacima o stadijumima životnog toka dostupnim u delima antičkih pisaca. Najraniji period života (infantia) karakteriše prisustvo tzv. crepundia, predmeta apotropejskog karaktera, čija je uloga bila zaštita dece tokom života, ali i u smrti. Među zapažanjima vezanim za ovu starosnu kohortu ističe se ono o nepostojanju razlika u inventaru u odnosu na biološki pol deteta, što upućuje na zaključak da su svi pripadnici najmlađe kategorije stanovništva tretirani kao jedinstveni rod. Individue svrstane u drugo životno razdoblje (pueritia) najteže su uočljive u funerarnom kontekstu, i moguće ih je u izuzetno retkim slučajevima konstatovati na osnovu prvih kovčežića sa delovima polomljenog nakita. Treću starosnu grupu čine devojke, zakonski starije od 12 godina, s tim što je ta starosna granica mogla da varira u zavisnosti od pojave simptoma puberteta1, pre svega menarhe. Za ovu kategoriju stanovništva vezan je posebni fenomen sahrana sa neuobičajeno raskošnim repertoarom grobnih inventara. Nakon udaje, centralnog momenta u životima žena u antici, konstrukcija identiteta kroz materijalnu kulturu zasnivala se na opštim mestima brige o domaćinstvu, porodici i sopstvenom telu, kroz model diskretne elegancije i ulepšavanja, koje je trebalo da naglasi razliku pripadnice rimskog društva od „necivilizovanog“ ostatka sveta. Materijalna kultura koja je mogla sa sigurnošću biti vezana za pobrojane starosne kategorije reflektuje simboličke koncepte i načine konstruisanja identiteta tipične za grčko-rimske tradicije mediteranskog kulturnog kruga, sa brojnim analogijama na teritoriji rano romanizovanih provincija, ali i samog Apeninskog poluostrva.The research subject of this thesis are age groups of female inhabitants of ancient Viminacium, defined according to material culture discovered in sepulchral context. Inventories of 810 graves, discovered during several decades of excavations, have been analysed. The main goal of the research was the determination of patterns in the choice of grave furnishings and their cross-referencing with data provided by physical anthropologists. In such a manner, an attempt was made to develop a system for determination of the age of the deceased, even in cases where skeletal remains are poorly preserved and unavailable for examining. In a broader sense, the goal of the thesis was emphasizing the need for studying the female population of Viminacium and the province of Upper Moesia which is usually neglected and „invisible“ part of the society. Scholars’ preoccupation with themes related to the male domain often leads to oversights in the interpretation of certain artefacts which are related to females. Attributing purely aesthetic or cosmetic functions to these objects results in strengthening and perpetuation of gender stereotypes. Analysis of grave furnishings originating from burials of the female population of ancient Viminacium led to recognizing of the consistencies in choice of the material culture deposited with the deceased depending on their age cohort. Four main age groups have been observed, which is in accordance with modest evidence about the Roman life course that can be found in ancient literary works. The earliest period of life (infantia) is characterized by the presence of the so-called crepundia, objects of apotropaic character, which main purpose was the protection of children during life, but in death as well. Observations regarding this age cohort that stands out, is the one about the non-existence of differences in grave furnishings between two biological sexes. It further implies that all members of this particular cohort were treated as a separate gender. Individuals classified into second life stage (pueritia) are hardest to observe in a funerary context and can be recognized in extremely rare cases based on the presence of girl's first caskets guarding pieces of broken jewellery and other trinkets. The third age group consists of maidens, legally above the f 12 years of age, having in mind that this threshold could vary depending on the occurrence of the symptoms of puberty, above all the menarche. This social category is connected with the distinct phenomenon of burials with unusually lavish repertoires of grave furnishings. After the wedding, focal point in the lives of women in the Roman world, construction of identity through material culture was based on the care for the household, the family and the body, through model of discreet elegance and beautification, which was intended to highlight the disparity between the Roman woman and the „uncivilized“ rest of the world. The material culture that could be brought in connection with the aforementioned age categories with certainty, reflects symbolical concepts and ways of identity construction typical of Graeco-Roman traditions of the Mediterranean cultural circle, with numerous analogies from the territories of early Romanized provinces, as well as Apennine peninsula itself

Anthropomorphic amulets from Viminacium

Tokom višedecenijskih istraživanja viminacijumskih nekropola otkriveno je pet grobova, datovanih u period III veka, koji su kao sastavni deo inventara imali ogrlice sa antropomorfnim privescima. Dva priveska su izrađena od gagata, dva od kosti (jedan, možda, od slonovače), a jedan je od ćilibara. Tri su bitne karakteristike ovih artefakata po kojima se oni svrstavaju u red apotropejskih amuleta, korišćenih za zaštitu njihovih nosilaca od zlih sila, bolesti i urokljivog oka. Pre svega, javljaju se u arheološkim kontekstima zajedno s drugim predmetima protektivnog karaktera, kao delovi ogrlica sa raznovrsnim perlama, od kojih su neke načinjene od materijala koji sami po sebi imaju magijska svojstva. U tri slučaja otkriveni su skupa sa bulama od bronze. Važni podaci dobijeni su fizičko-antropološkim analizama osteoloških ostataka individua koje su ove amulete koristile. Dve su okarakterisane kao deca, najverovatnije ispod sedam godina starosti, jedna osoba neutvrđenog pola preminula je oko 12. godine života, dok je ženski pol utvrđen za pokojnice čija je starost procenjena na 16-18, odnosno 40-50 godina. Budući da su upravo žene i deca smatrani najranjivijim delovima populacije, shodno tome pružana im je i zaštita. Nije bio zanemarljiv ni izbor sirovine za izradu amuleta. To se prvenstveno odnosi na ćilibar i gagat, kojima su pripisivana kurativna svojstva kod raznih zdravstvenih tegoba, te su oni kao takvi s vremenom stekli apotropejski karakter. Viminacijumski primerci upoređeni su sa analognim predmetima otkrivenim širom rimskog sveta, koji pokazuju izrazito široku geografsku rasprostranjenost, uz ne tako veliki broj primeraka. Takva situacija ukazuje na postojanje znanja koje je posedovala mala grupa ljudi, pripadnika istog religijskog kruga ili zajedničkog etničkog porekla, ali takođe i na mogućnost delovanja specijalizovanih profesionalaca, koji su distribuirali amulete onima kojima je zaštita bila potrebna. U radu smo pokušali da identifikujemo jedno ili više bića predstavljenih putem antropomorfnih privezaka, i to imajući u vidu tipološke karakteristike, materijale, boje i arheološke kontekste. U širem smislu, članak spada u red publikacija koje kao tematiku imaju materijalne aspekte antičke magije, što je trend koji je u akademski fokus ušao tek tokom prethodne decenije.The paper focuses on a group of five anthropomorphic pendants, deposited in graves of sub-adult and female individuals, discovered in cemeteries of ancient Viminacium (Serbia). The selection of raw materials (jet and amber), as well as other parts of the necklaces these pendants were incorporated in, suggest their apotropaic character. Various data sources have been employed in order to answer questions regarding the identification of the depicted beings, reasons for their usage by certain population groups, etc. A comparison has been made with analogous specimens from across the Roman world, which are not numerous but are prominently widespread. Three examples from Viminacium originate from recent archaeological campaigns, meaning that osteological material was available for analysis

Некропола на локалитету Над Клепечком (Кличевац) – резултати археолошке и антрополошке анализе

Локалитет Над Клепечком налази се у атару села Кличевац, на лесној греди која представља северозападну границу Стига. Приликом заштитних археолошких истраживања која су спроведена током 2011. годинена тој локацији укупно је пронађено једанаест гробова, већином деце различитог узраста. Према археолошким налазима, ове сахране обављене су на почетку новог доба, по свој прилици током 17. века. Антрополошки су анализирани сви скелети, али у три случаја због лоше и некомплетне очуваности није било могуће доћи до прецизних податакао полу и старости. Једина одрасла особа код које су се могли прецизнијеутврдити пол и старост била је мушког пола и у тренутку смрти је ималасвакако више од 50 година. Резултати антрополошких анализа указали су на палеопатолошке промене на костима. Ту се на првом месту мислина учесталост cribra orbitalia која је уочена на свим (очуваним) дечјим скелетима, као и на лош дентални статус ове групе у целини. Два могућа случаја скорбута само употпуњују слику лошег здравственог статуса ове популационе групе. Старост укупно седам дечијих скелета се кретала од једне до максимално тринаест година живота. Од тог броја шест јеприпадало женском полу, док је један (лоше очуван) највероватније му-шки. Одсуство жена је такође примећено, али би ово запажање требалоузети с резервом, с обзиром на мали број скелета и на то да некрополаније истражена у целини. На основу скромности у погребном ритуалу,као и уоченог здравственог стања индивидуа, претпоставља се да јегрупа људи сахрањена у некрополи на локалитету Над Клепечком биланиског друштвеног статуса која је стога живела у лошијим животним ихигијенским условима

Zaštitna arheološka iskopavanja na lokalitetu Pirivoj (Viminacijum) 2016. godine

Lokalitet Pirivoj nosi ime po lokalnom nazivu za potez istočno od viminacijumskog legijskog logora (sl. 1). Na ovom prostoru su 1997. godine vršena sondažna, a 2003-2007, 2011. i 2013. godine zaštitna arheološka iskopavanja, koja su u najvećoj meri rezultirala otkrićem istočne nekropole Viminacijuma. Istraženo je ukupno 413 grobova inhumiranih i 68 grobova kremiranih pokojnika. Najvažnija arheološka celina na nekropoli je grobna parcela, ograđena zidom od kamenih kvadera, dimenzija 20 m x 20 m. U središtu parcele otkrivena je građevina od ramskog škriljca i maltera, osnove 5 m x 5 m, u okviru koje se nalazio grob tipa bustum. Grandioznost ovog kompleksa u odnosu na druge funerarne celine otkrivene na viminacijumskim nekropolama upućuje na zaključak da se radi o sahrani istaknutog člana zajednice (Golubović et al. 2009: 55). Veći deo nekropole na Pirivoju datovan je u period 2. i 3. veka, dok se sahranjivanje u zapadnom delu groblja vršilo u kasnoantičkom periodu (Redžić 2007: 79). Nekropola je formirana uz put koji je od istočne kapije kastruma vodio ka Pinkumu (Veliko Gradište), i koji je na lokalitetu Pirivoj arheološki potvrđen na tri mesta (Danković 2015). Pored celina sepulkralnog karaktera na lokalitetu je otkrivena i jedna opekarska peć.2 Celovitije su publikovani samo rezultati istraživanja vođenih u jugozapadnom delu lokaliteta (Raičković, Milovanović 2010; Vuković 2010), dok se brojni radovi bave pojedinim grobnim celinama ili delovima njihovih grobnih inventara

Novi nalaz rimskih opekarskih peći u krugu termoelektrane ,,Kostolac A''

Prilikom radova na izgradnji siloskog kompleksa u krugu termoelektrane Kostolac A otkrivena je peć za pečenje opeka, koja predstavlja poslednji u nizu objekata ovog tipa sa prostora Viminacijuma. Radi se o tipu peći sa dva ložišta, koji do sada nije poznat na teritoriji viminacijumskog agera. Takođe, dimenzije peći su znatno veće od ranije istraženih objekata ove namene. U unutrašnjosti peći pronađene su opeke sa žigom LEGVIICL|OFATILIVIM, koje su omogućile pouzdano identifikovanje radionice, kao i majstora koji ih je izrađivao. Novootkrivena peć značajno je obogatila naša znanja o opekarskoj delatnosti VII Klaudijeve legije

Woman, wife, mother: everyday life of female residents of Viminacium

Ancient writers are known for often neglecting a number of important social topics in their works, thus, to a great extent influencing modern interpretations of Roman history and archaeology scholars, as well as the very choice of subjects dominating these sciences during 19th and 20th century. Moreover, history and archaeology of the Roman period developed during the imperial expansion of European colonial forces and this is why the contemporary dominant political thought influenced most of the early researchers and their perceptions of the past.1 For more than a century, the archaeology and history of the Roman period were dominated by topics related to military conquests, administration, and building activities, while neglecting entire social groups, such as women, children, slaves or foreigners. Because of all of the factors listed above, we are often looking at a distorted image of the Roman society, characterised by stereotypes, which are deepened and persist even with some of the modern researchers. The most common among them – supported by rigid misogynistic attitudes of ancient male authors – remain connected to the life and position of women in Antiquity. This is why the roles they played in the past are often simplified and insufficiently researched.2 Over the past thirty years, the global situation in science has significantly changed, although in domestic literature this topic is still rather unpopular. Despite that, a slight increase in interest for studying women of the Roman period in the territory of present-day Serbia is noticeable.Антички писци су у својим делима зане- маривали низ важних друштвених тема, што је умногоме утицало на модерне интерпретације проучавалаца римске историје и археологије, као и на сам избор тема које су доминирале у oвим наукама током 19. и 20. века. Поред тога, историја и археологија римског периода су се развијале у време империјалне експанзије европских коло- нијалних сила, те је тадашња доминантна поли- тичка мисао утицала на већину раних истражи- вача и њихове перцепције прошлости.1 Више од стотину година уназад у археологији и историји римског периода преовладавају теме везане за војску, освајања, администрацију и грађевинске подухвате, док су читаве групе становништва, попут жена, деце, робова или странаца, биле запостављене. Због свега наведеног често смо у прилици да гледамо искривљену слику римског друштва, а њу одликују стереотипи, који се про- дубљују и истрајавају чак и међу неким савре- меним истраживачима. Најчешћи међу њима – поткрепљени ригидним мизогиним ставовима античких, мушких аутора – везани су за живот и положај жена у антици, па су често улоге које су оне имале у прошлости поједностављене и недовољно истражене.2 Ситуација у науци се на глобалном нивоу по овом питању драстично променила последњих 30 година, док је у домаћој литератури та тема и даље прилично непопулар- на. Упркос томе, може се приметити благи пораст интересовања за проучавање жена у римском пе- риоду на тлу Србије

Contribution to the knowledge of Viminaciums water supply

Săpăturile recente realizate la Viminacium au adus în discuţie problema aprovizionării cu apă pentru comunităţile agrare, meşteşugăreşti şi industriale ce populau arealul situat la est de castru şi oraş. Existenţa unui bazin colector al apei de ploaie a fost confirmat în unul dintre cazuri, la acesta adaugându-se şi descoperirea unui număr de 20 de fântâni. Studiul de faţă prezintă caracteristicile arheologice ale acestora printr-o analiză morfologică şi funcţională. De o atenţie specială s-a bucurat analiza microlocaţiei acestor fântâni, fiind evidenţiate trei tipuri: cele situate în interiorul necropolelor, cele din interiorul aşezărilor cu caracter economic – industrial, şi cele situate în interiorul vilelor romane. O problemă ridicată de cercetarea din domeniu se referă la cantitatea de apă extrasă din acestea şi dacă era suficientă pentru nevoile zilnice legate de activităţile domestice, agricole, creşterea animalelor şi practicarea meşteşugurilor. Analiza ceramicii şi a vaselor de bronz descoperite în interiorul acestor fântânile din interiorul vilelor romane a condus către concluzia că acestea erau folosite deopotrivă pentru a scoate şi servi apa. Cum săpăturile nu au evidenţiat prezenţa apeductelor, şi având în vedere că în decursul timpului aceste fântâni şi-au pierdut funcţionalitatea, cel puţin în sec. IV, se consideră că locuitorii de la Viminacium şi din zona înconjurătoare îşi satisfăceau nevoile legate de apă exploatând fântânile şi colectând apa din precipitaţii în bazin